Voorbeelden van dorpsarchieven gebouwd met ErfgoedCMS

ErfgoedCMS™ is een relatief nieuw maatwerk Content Management Systeem (CMS) voor lokale erfgoed collectiebeheerders zoals streekmusea, oudheidkamers, historische commissies en heemkundeverenigingen.

Op deze pagina presenteren wij drie, naar onze mening inspirerende, voorbeelden van lokale erfgoedcollecties.

Dorpsarchief Valkenburg-ZH

Het dorp Valkenburg ligt aan de kust in provincie Zuid-Holland in de buurt van Katwijk. Het dorp heeft ruim 6000 inwoners. De Vereniging Oud Valkenburg telt zes vrijwilligers. De historische context van Valkenburg wordt gekenmerkt door de ligging aan de kust, romeinse tijd, de paardenmarkt, tweede wereldoorlog en het voormalig militair vliegveld Vliegkamp Valkenburg.

Met het opzetten van het dorpsarchief is gestart in het voorjaar van 2023. Het is formeel gelanceerd tijdens de jaarlijkse paardenmarkt (de oudste paardenmarkt van Nederland) in september 2023. De Vereniging Oud Valkenburg heeft hiermee aangetoond dat het mogelijk is om een volwaardig dorpsarchief te bouwen in minder dan een half jaar tijd (vanzelfsprekend met veel inzet van de betrokken vrijwilligers).

De uitgekiende manier van navigeren die gebaseerd is op hoofdthema’s, sub thema’s en onderliggende navigatievensters maakt het online archief uniek en verdient extra aandacht. Een voorbeeld is het hoofdthema “Omgeving” dat op haar beurt is onderverdeeld in sub thema’s zoals “De wederopbouw van Valkenburg” en “Huisnummering en straatnaamgeving” met onderliggende overkoepelende archiefvensters. Voor elke straat en bijzondere locatie is een apart venster gemaakt. Dit biedt een uitgebreide kapstok om alle beschikbare informatie aan op te hangen.

Het dorpsarchief van Valkenburg bevat inmiddels bijna 6000 gedocumenteerde digitale foto’s en andere soorten media zoals gescande documenten. Het bevindt zich nu in de consolidatie en uitbouw fase, waarbij ook nog ideeën bestaan over toevoeging van functionaliteit aan het systeem. In deze fase wordt regelmatig nieuwe informatie toegevoegd, wordt reeds opgenomen informatie verder gedocumenteerd en wordt het bestaan van het digitale archief breder bekend gemaakt. De gekozen aanpak van 'learning by doing' levert veel ervaring en nieuwe ideeën op.

Hans van der Does is vrijwilliger van de Vereniging Oud Valkenburg. Hij schrijft het volgende over het gebruik van ErfgoedCMS™:

'De Vereniging Oud Valkenburg (ZH)  heeft als doel om zo veel mogelijk historische informatie te delen met iedereen die daar belang in stelt. Het door ErfgoedCMS ontwikkelde concept geeft uitstekende mogelijkheden om dit doel te bereiken.

Verschillende formats kunnen worden ingezet en de informatie kan op inhoud goed toegankelijk worden gemaakt en aan elkaar worden gekoppeld. Zo is alle informatie via verschillende wegen te vinden. Daarvoor is een verfijnd menu uitgedacht. We hebben nog niet alle mogelijkheden operationeel gemaakt, dat vergt tijd. Er zit dus nog veel perspectief in het gebruik van dit systeem.

Daarnaast is het een flexibel systeem dat elke gebruiker - met behoud van het concept - naar eigen inzicht kan inrichten. Ook  zijn nog ontwikkel-richtingen denkbaar. Dat is een groot voordeel. De praktijk heeft geleerd dat ideeën voor ontwikkeling van het concept snel door de ontwikkelaars worden vertaald naar nieuwe mogelijkheden en updates. Werkende weg, zijn al veel nieuwe ideeën ontstaan en vertaald naar de praktijk. Dit proces staat nog niet stil en maakt het product steeds toegankelijker en bezienswaardiger.

Wij zijn zeer tevreden met het tot nu toe bereikte resultaat. We zien uit naar verdere uitbouw van het archief. Er ligt nog veel informatie om te worden verwerkt. Een kwestie van tijd.'

Om een kijkje te nemen in het online dorpsarchief van Valkenburg gaat u naar: Dorpsarchief van Valkenburg-ZH.

Dorpsarchief Woudsend

Woudsend is een dorp is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân in de provincie Friesland. het dorp ligt tussen Heeg en Balk in het midden van het Friese merengebied, een van de meest toeristische regio's van Friesland. De historie van Woudsend wordt gekenmerkt door de ligging. Vroeger was het dorp eigenlijk alleen via het water goed bereikbaar. De lokale bedrijvigheid was hier een gevolg van. Het leven stond in het teken van visserij, beurtvaart, scheepvaart en scheepsbouw. Veel in het dorp herinnert aan deze geschiedenis zoals de houtzaagmolen, havens, scheepswerven, skûtsjes, de vele schippershuizen en schippersfamilies. Het dorp heeft nu een kleine 1500 inwoners.

De Historische Kring Woudsend bestaat uit 10 vrijwilligers. Zij ontmoeten elkaar wekelijks in het dorpshuis om historische informatie te bespreken en te werken aan het dorpsarchief. Er is binnen het dorpsarchief gekozen voor een thematisering op basis van Personen, Verengingen, Straten, Gebeurtenissen, Bouwwerken, en Ondernemingen. Extra aandacht is gegeven aan het thema Personen. De Historische Kring Woudsend heeft ervoor gekozen om een groot aantal personen op te nemen in een persoonsregister waarmee het mogelijk wordt om deze personen via een eenvoudige muisklik te koppelen aan foto's en andere media en vice-versa.

De Historische Kring Woudsend heeft, mede vanwege de toeristische ligging van het dorp, ervoor gekozen om toeristen en bezoekers te attenderen op  interessante onderdelen van het dorpsarchief via weerbestendige QR-code bordjes. Er zijn nu veertig QR-code bordjes opgehangen bij monumentale panden en locaties in het dorp (foto links). Het maken van meer QR-code bordjes staat in de planning.

ErfgoedCMS™ stelt de Historische Kring Woudsend in staat om met 'een druk op de knop' dergelijke QR-code bordjes te genereren. Het geïntegreerd gebruiken van een online dorpsarchief in combinatie met het genereren van QR-code bordjes ten behoeve van een dorpswandeling kan als een nationale primeur worden beschouwd.

Verder kan worden vermeld dat de basis van het dorpsarchief van Woudsend in de startfase is gelegd via een automatische dataconversie vanuit Excel-bestanden. Deze Excel-bestanden bevatten lijsten met namen van objecten en personen gecombineerd met bestandsnamen van circa 1600 digitale foto's. Deze foto's met alle bijbehorende koppelingen aan personen en objecten zijn geautomatiseerd ingebracht in het dorpsarchief van Woudsend.

Om een kijkje te nemen in het online dorpsarchief van Woudsend gaat u naar:  Dorpsarchief van Woudsend. U kunt ook de gebruikerservaring van de Historische Kring lezen.

Dorpsarchief Easterein

Easterein is een dorp in het Noordwesten van Friesland. Het ligt in de buurt van Sneek en Bolsward en heeft een kleine 1000 inwoners. Het bouwen van het dorpsarchief wordt gedaan door een viertal enthousiaste vrijwilligers van  de plaatselijke vereniging voor dorpsbelang genaamd Doarpsbelang Hald Faasje. Bijzonder is dat de oudste vrijwilliger ruim 80 jaar oud is en veel kennis heeft van de historie van het dorp. Dit is mede de drijfveer geweest van de vereniging voor dorpsbelang om een dorpsarchief te starten om de kennis van deze vrijwilliger veilig te stellen voor volgende generaties.

Het dorpsarchief van Easterein heeft een vliegende start gekend omdat de vereniging voor dorpsbelang toestemming heeft verkregen om een omvangrijk naslagwerk in boekvorm over de historie van het dorp integraal te mogen gebruiken voor het online dorpsarchief. Een subsidie van het ondernemersfonds Súdwest-Fryslân heeft de vereniging voor dorpsbelang in staat gesteld om een professionele scanner aan te schaffen waarmee het naslagwerk systematisch kan worden gescand en via OCR (Optical Character Recognition) automatisch overgezet naar de bijbehorende vensters van het dorpsarchief.

Op grond van de beschikbare informatie heeft de vereniging voor dorpsbelang ervoor gekozen om de navigatie in het archief te baseren op de hoofdthema’s Bouwwerken, Economie, Verenigingen, Straten, Kerk en Onderwijs. Verder heeft de vereniging voor dorpsbelang ervoor gekozen om de Friese taal een prominente plaats te geven binnen het online archief.

Berend Santema van de Commissie Dorpsarchief Easterein verwoordt de functie en waarde van het dorpsarchief als als volgt:

Het digitale dorpsarchief geeft “verrassend en meer” gezicht aan het dorpsleven van vroeger en nu. Doorverteld en aangevuld van generatie op generatie. Toegankelijk en uitnodigend om je er in te herkennen en eraan bij te dragen. 

Om een kijkje te nemen in het online dorpsarchief van Easterein gaat u naar:  Dorpsarchief van Easterein.