2025-03-27: Datarecycling en AI, een match made in heaven
Mijn "roots" in online erfgoedinformatie gaan terug tot 2005. Dat was het jaar waarin ik het idee kreeg om een boek over alle 419 Friese dorpen en steden, met toestemming van de auteur, te transformeren naar een website. Ik heb toen de naam “datarecycling” bedacht voor het proces van systematische online her-publicatie van analoog bronmateriaal. Tenslotte, je pakt een boek, digitaliseert het, knipt en plakt het in stukken en zet het op een website. Dat lijkt op recycling toch?
Maar… als je Google vraagt naar ”datarecycling” verschijnt er bitter weinig tot niets. ChatGPT (kunstmatige intelligentie) komt met “Digitale adaptatie” en “Content repurposing”. Iets wat erop lijkt maar het schijnt dat het niet vaak wordt toegepast.
Toch wil ik een lans breken voor datarecycling, zeker binnen de lokale erfgoedsector. De archiefkasten van historische commissies, heemkundeverenigingen, oudheidkamers en streekmusea puilen uit van historisch tekstmateriaal in boeken, tijdschriften en periodieken. Slechts een klein deel hiervan heeft de weg naar het brede publiek via het internet gevonden. Het staat "letterlijk te verstoffen", alweer een leuke metafoor binnen deze context.
Ik weet dat de vrijwilligers van het dorpsarchief van Easterein deze truc een paar jaar geleden hebben toegepast om een vliegende start van hun dorpsarchief te bewerkstelligen. Zij hebben er zelfs een speciale boeken-scanner voor aangeschaft. Kijk gerust op hun website om te kijken of je het kunt merken.
Zelf sta ik nu voor de taak om als vrijwilliger voor mijn eigen woonplaats een website te maken met historische verhalen met bijpassend beeldmateriaal. Ook hiervoor is een perfecte vliegende start mogelijk door gebruik te maken van een boek uit 1991. Ik ga, na ruim 20 jaar, dus hernieuwd bezig met datarecycling, maar deze keer doe ik het anders. Ik heb namelijk een nieuwe “assistent” die mij goed kan helpen. Deze assistent heet “ChatGPT”, hij woont in de cloud en hij is erg goed in het herschrijven van teksten naar een nieuw medium en een nieuwe doelgroep. De eerste ervaringen zijn “om van te smullen”.
Het is mijn werk om historische commissies, heemkundeverenigingen, oudheidkamers en streekmusea te helpen bij opzetten van online erfgoedcollecties. Als ik bij ze op bezoek ga stel ik regelmatig mijn nieuwe assistent ChatGPT voor. Meestal blijft hij plakken met een hernieuwde belangstelling voor archiefkasten tot gevolg.
Een “match made in heaven” gelet op de woonplaats van mijn nieuwe assistent.
